TÜRKİYE'NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ...

TÜRKYE’NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİNİ ÖZELLİKLERİ

 

1)Ortalama yükselti oldukça fazladır(1132m).Yükselti batıdan doğuya doğru artar.Yükselti basamaklarının dağılımı şöyledir:

-0-500 m arasında olan yerler    >   %17,5

           -500-1000   "         "        "         >    %26,

           -1000-2000  "        "        "         >    %49,9

           - 2000 m’den yüksek yerler        >     %7

2) Düzlükler geniş yer kaplar. Ovaların yükseltileri de fazladır.

3) Ülkemizin yaklaşık yarısı 1000 – 2000 m arasıdır.

4) Ülkemizin, yüksek sıradağları doğu-batı doğrultusunda uzanır. Kuzey ve güneydeki bu sıradağlar doğuda birleşirler.

5) Anadolu; Karadeniz Akdeniz havzaları arasında yüksek bir kütledir.

6) Denizlerin derin kesimi ile kıyı dağları arasındaki fark 5000m’yi geçer.

TÜRKİYE’NİN DAĞLARI    

                Türkiye’deki dağlar orojenik hareketlerle ve volkanik olaylar sonucu oluşmuştur.

     1) OROJENİK HAREKETLERLE MEYDANA GELEN DAĞLAR:

(Oro-Dağ, Jenez-Oluşum Orojenez > Dağ oluşum hareketleri ). Sıra dağlar genellikle derin denizlerde biriken tortulların, yan basınç oluşturan kıta hareketleri sonucu, kıvrılarak yükselmesi ile  oluşmuştur. Ya da kırılarak yükselmesi sonucu oluşmuştur.

a-Kıvrım Dağları:

Bu dağlar esnek tabakaların kıvrılarak yükselmesi sonucunda oluşmuşlardır. Türkiye’deki kıvrım dağlarını Apl-Himalaya kıvrım sistemi içinde düşünüyoruz.

                Türkiye’nin bulunduğu yerde Tetis Jeasanklinali vardı. Bu deniz küçülerek 3. zaman ortalarına kadar varlığını devam ettirmiştir. Bu jeosanklinal, etraftan dış kuvvetlerin getirdiği materyallerle dolmuş ve kalın tortul tabakalar oluşturmuş,daha sonra bu tortul tabakalar kıvrılarak yükselmiş, böylece Alp-Himalaya kıvrım sistemi oluşmuştur. Ülkemizdeki Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslarda,  bu kuşak içersinde olup, kalker tabakalarının kıvrılmasıyla oluşmuştur.       

                Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar; Van gölünün kuzeyinde birleşirler.  Bunlar oluşumlarını 3. zaman sonlarında, bugünkü şekillerini de 4. zaman başlarında Anadolu’nun toptan yükselmesiyle kazanmıştır.

b-Kırık Dağları:

Kıvrılma özelliğini kaybetmiş olan tabakalar kırılmaya uğrarlar. Böylece fay hatları oluşur. Fay hatları boyunca, bazı kısımlar çökerken, bazı kısımlarda, yüksekte kalırlar. Çöken kısımlaraGRABEN, yükselen kısımlara HORST denir. Bunlara örnek Ege’deki Horst-Graben hattı verilebilir. Kazdağı, Kozak D. Yunt Buzdağlar, Aydın D., Menteşe D. horstlara örnektir.

2) VOLKANİK DAĞLAR

Volkanik dağlar, yerin derinliklerinde bulunan kızgın, erimiş ve basınç altındaki magmanın yeryüzüne çıkmasıyla oluşur. Ülkemizdeki volkanik faaliyetler III. Zamanda yoğun olarak görülmüştür. Bu faaliyetler sonucu kırıklar boyunca magma yeryüzüne akmış ve volkanik araziyi oluşturmuştur. Volkanik dağları şu şekilde sıralayabiliriz.

                 

A)Doğu Anadolu Bölgesi Volkanları: Bu dağlar Van gölünün kuzeyinde bir fay hattı üzerinde yer almıştır. Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı dağı bu dağ sırasının kuzeydoğu ucunda yer alır.

Ağrı Dağı: 1203km²’lik alan içersinde kuruludur. İki kütle halindedir.Küçük Ağrı 3896cm yük.Büyük Ağrı ise 5137m yüksekliğe sahiptir.                

Tendürek Dağı: Yüksekliği 3533 m’dir Çaldıran ilk Doğu beyazıt arasında bulunur.

Süphan dağı: Yüksekliği 4058 m’dir (Bitlis)

Nemrut Dağı: Bitlis de yer alır. Van gölü varlığını bu dağa borçludur.Nemrut Dağı şimdiki görünümünü son volkanik patlama ve çökmeden sonra kazanmıştır.son patlama sonucunda dağın tepe noktası yok olmuş ve krater olmuştur. Birkaç kraterin birleşmesiyle Kalderalar oluşmuştur.

Ayrıca Kargapazarı, Dumlu ve Bingöl dağları volkanik yapılı dağlardır.

 B)İç Anadolu bölgesi Volkan Dağları : 

Erciyes: 3917m dir. Bu dağ, İç Anadolu’nun en yüksek dağıdır. Erciyes dağının oluşumu birkaç aşamalıdır. Yamaçlardan merkezden çevreye doğru yayılan kırık hatları vardır. Doruk kesimlerinde sirkler ve buzullar vardır. Erciyes Kayseri ve Develi için su deposu görevini görür.Yurdumuzun başlıca kayak ve kış turizmi merkezleri arasındadır.

Hasan Dağı:

 Aksaray da yer alan bu dağ bir volkan konisidir. Ayrıca: yine Aksaray’da yer alan Melendiz Dağı, Karapınar yakınlarında Karacadağ ve Karadağ  genç volkan konileridir.

 İç Anadolu’da Ürgüp-Nevşehir çevresinde tüfler ve tüflerin sıkışmasıyla oluşan kayaçların yer aldığı bir volkanik arazi yer alır. Bunların üzerinde Peribacaları bulunur. Karapınar (Konya) çevresinde volkanik arazi üzerinde oluşmuş göller vardır. Bunların en tanınmışı Meke Tuzlası dır.

C) Ege Bölgesi Volkanları:

                Kula çevresinde yoğunlaşmıştır. Genç Kula volkanlarının 70 kadar konisi vardır. Bunlar fazla yüksek değildirler. Koyu renkli volkanik materyallerin yaygın olmasından dolayı yöreye halk arasında yanık arazi de denir.

D) Güneydoğu Anadolu Bölgesi Volkanları:

Bunlardan en tanınmışı 1957 m yüksekliğindeki Karacadağ’ dır. Karaca dağdan lavlar geniş bir alana yayıldığından yayvan biçimine sahip olan bu dağ halk arasında kalkan biçimli volkan olarak adlandırılıyor.

Bunlardan başka ;Köroğlu Dağı, Işık Dağı,diğer volkan dağlarıdır.                                   

DAĞLARIN  TÜRKİYE’DEKİ  COĞRAFİ DAĞILIŞI

Kuzey Anadolu Dağları:

Bu dağlar Alp sisteminin Türkiye’deki kuzey kanadını oluşturur. K.An. Dağ., Karadeniz Bölgesinde iki sıra halinde uzanır. Kıyı yakınındaki sıra dağlar Küre, Canik, Giresun, Gümüşhane, Kalkanlı, Trabzon ve Rize dağlarıdır. Giresun, Rize dağlarına Doğu Karadeniz dağları da  denir. Doğu Karadeniz dağları dik yamaçlı yüksek dağlardır. Bu nedenle ulaşım iç kesimlerle Kalkanlı ve Kop geçitleriyle sağlanır.

                 Bu sıra dağlar kuşağının gerişimde batıdan doğuya doğru ikinci kuşak vardır. Bunlar Köroğlu, Ilgaz,Deveci, Yıldız,Çimen,Kop, Mescid ve yalnız Çam dağları.

                

Güney Anadolu Dağları :

                Bunlara Toros dağları da denir. Alp kıvrım sisteminin güney kanadına dahildir. Üç kısımdan oluşur.

1) Batı Toroslar: Antalya körfezinin her iki tarafına doğru iki kuşak halinde uzanır. Batıda Ak dağlar, ve Boz dağlar, doğuda Sultan, Dedegöl ve Geyik dağları.

2) Orta Toroslar: Antalya körfezinin doğusunda kıyıya paralel uzanır. Bolkar Dağları,Aladağlar, Tahtalı Dağları, Binboğa Dağları.

                İskenderun körfezinin hemen doğusunda Nur(Amanos) dağları uzanır.

                

Güneydoğu Anadolu Dağları:

Torosların uzantısı olduğundan bunlara Güneydoğu Toroslar denir. Bu kuşak üzerinde Malatya Dağları, Genç D., Bitlis D., Hakkari D. bulunur. En yüksek  noktayı Cila D.(Uludoruk) (4135).

Doğu Anadolu Dağları:

 Bu bölgedeki dağların büyük bir kısmı Orta Torosların devamı olan sıradağlardır

Bunlar: Tahtalı D, Mercan D, Karasu D., Aras Dağı’dır. Allahu’ekber D.ise K.An. Dağlarının uzantısıdır. Ayrıca Şerafettin Dağı Bingöl D., Şakşak Dağı ve Kargapazarı D. bulunur.

 Ayrıca volkanik dağlar vardır: B. ve K. Ağrı, Tendürek, Süphan ve Nemrut

 İç Anadolu Dağları:

Bölgede sıradağlar azdır. Sundiken ve Sultan Dağları sıradağlara örnektir. En dağlık kasım bölgeleri  doğu kısmıdır. Tecer, Çamlıbel, Hınzır ve Akdağlar buradadır. Ayrıca Ankara ve çevresinde İdris D. Elmadağ ve Ayas Dağı volkanik Dağları; Erciyes, Melendiz, Hasan D. Karadağ ve Karacadağ.

                

Batı Anadolu Dağları:

Horst şeklindeki dağlardır. Kuzeyden güneye doğru Madra D. Yunt D. Bozdağlar ve Aydın Dağlardır.

Muğla yöresinde KB-G.D yönünde uzanan dağ sıralarından oluşan Menteşe Dağları yer alır. Kuzeyde Kaz dağları ve Biga Dağları bulunur. İç kesimlerde, Sandıklı, Eğrigöz ve Murat D. gibi yükseltiler bulunur Bursa’daki Uludağ eski bir volkanik kütlenin yüzeye çıkmasıyla oluşmuştur. Ülkemizin en önemli kış turizmi merkezlerindendir.

                  

Dağların Doğal Ortam ve Ekonomik Faaliyetler üzerindeki Etkileri

 Dağlar: İklim, toprak oluşumu, bitki örtüsünün dağılışı, yerleşme ve ekonomik faaliyetler üzerinde etkili olmaktadır.

Yükseklere çıkıldıkça, iklimin soğumasına bağlı olarak bitki örtüsü farklılıklar gösterir. Vadilerin iç kesimleri ile kuzeye ve güneye bakar yamaçları arasında farklı bitki toplulukları bulunmaktadır.

Yüksek ve engebeli olan dağlık sahalar genel olarak tarımın yapılmasını, yerleşmenin kurulmasını ve yol yapımını güçleştirir.Fazla yağış alan dağlık sahalar, önemli ölçüde akarsuların beslenmesini sağlar.

Dağlarda bulunan yerleşme şekilleri ve buralardaki insanların tarımsal faaliyetleri, ovalara göre farklıdır

Türkiye'nin Plâtoları

Ülkemizde geniş alan kaplayan yer şekillerinden biri de plâtolardır. Plâto, çevrelerine göre yüksekte olan ve akarsularla derin yarılmış geniş düzlüklerdir.

Ülkemizde plâtoların en çok bulunduğu yer, Tuz gölü çevresidir. Burada Bozok, Cihanbeyli, Haymana ve Obruk plâtoları yer alır. İç Anadolu Bölgesi'nin doğusunda Uzunyayla plâtosu yer alır.

Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise Erzurum-Kars ve Ardahan plâtosu yer alır. Akdeniz Bölgesi'nde Taşeli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise Gazi Antep ve Şanlı Urfa plâtoları yer alır. Plâtolar önemli tarım ve hayvancılık alanlarıdır.Türkiye'nin Ovaları

Ova, çevresine göre alçakta kalan ve akarsular tarafından derince yarılmamış düzlüklere denir. Ovalar ülkemizin değişik yerlerine farklı yükseltiler halinde dağılmışlardır.

Deniz kıyısına yakın olan kıyı ovaları, akarsuların denize döküldükleri yerlerde bulunur. Bu ovalar akarsuların taşıyıp biriktirdikleri alüvyonlardan oluşmuştur. Bunlara delta ovaları denir.

Bunların en önemlileri Akdeniz kıyısında Çukurova, Karadeniz kıyısında Bafra ve Çarşamba ovalarıdır. Bu ovalar yurdumuzun en önemli tarım alanlarıdır.

İç ovalar ise, denizden uzak kesimlerdeki ovalardır. Bu ovaların bir çoğuda akarsuların biriktirdiği alüvyonlarla oluşmuş düzlüklerdir. Kayseri, Erzurum, Eskişehir, Muş, Malatya, Bursa, Elazığ, Erzurum, Iğdır, Altınbaşak ve Yüksekova gibi birçok iç ova ülkemizde yer alır.

Ege Bölgesi'ndeki ovalar ise yer kabuğunun kırılması ile oluşmuş uzun çukurluklar şeklinde uzanır. Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes ve Bakırçay vadileri boyunca akarsuların biriktirdiği alüvyonlardan oluşan bu ovalar doğu batı doğrultusunda uzanırlar.

Ovaların insan yaşamı üzerinde önemli etkileri vardır. Ovalar çok önemli tarım alanlarıdır. Yerleşmeye ve ulaşıma da oldukça elverişlidirler.

***

Artvin Bölgesinde Bulunan Dağlar ve Özellikleri

Alaca Dağ

Murgul ilçesinin doğusunda yer alan Alacadağ (2.844 m) kabaca güneybatı-kuzeydoğu yönünde uzanır. Dağlık alan, küçük akarsular tarafından yarılarak çok arızalı bir biçim almıştır. Dağın Murgul Çayı'na bakan yamacında eğimin fazlalığı nedeniyle yer yer heyelanlar meydana gelmiştir. Bir heyelan sonucu oluşan set gölü Karagöl, oldukça sarp bir alanda ve ormanın içerisinde Kara Tepe'nin (1.678 m) kuzeydoğusunda yer alır. Alacadağ 1.650 m yükseltilerden zirvesine (2.844 m) kadar oldukça sarp, kayalık bir görünüme sahiptir. Dağın özellikle kuzeydoğu yamaçları akarsu aşındırmalarıyla yarılmış ve parçalanmıştır. Bu vadilerden en büyüğünü Kokolet Deresi'nin açmış olduğu vadi oluşturur.
Altıparmak Dağları

Altıparmak Dağları (3.562 m), Yusufeli ilçesinin kuzeybatısında yer alır. Kuzey-batı doğrultusunda uzanarak Rize ile il sınırını oluşturur. Altıparmak Dağları sıradağlar biçiminde uzanır. Birçok dağ bu silsileye mensuptur. Çok sayıda buzul gölünün yer aldığı Altıparmak Dağları, Barhal Çayı’nın da kaynaklarını oluşturur. Trekking ve dağcılık sporlarına elverişlidir.
Arsiyan Dağı

3167 m. Yalnızçam Dağları silsilesinin kuzeydoğu ucunda yer alır. En yüksek yerleri Kençiyan Tepesi ve Kanlıtepe’dir. Şavşat’ın Pınarlı, Demirkapı, Ilıca köyleri ile Ardahan’ın Posof ilçesi arasında kalır. Arsiyan Dağı’nda Şavşat’ın Cevizli, Yaşar köyü, Saylıca ve Kayadibi köylerine ait yaylalar bulunur. Ayrıca sınırları bu dördünden ayrı olmak üzere Yoncalı köyü yaylalarının bir kısmı da Arsiyan yaylası içindedir. Ilıca Köyü'ne ait olan çayırlık alan ile Gürcistan, Posof ve Pınarlı köyü ile mülkiyeti henüz tartışmalı aslen Yaşarköyü Cevizli ve Kayadibi köyleri ile Pınarlı köyüne ortak olan kışla ve bazen yayla olarak adlandırılan Velat ile sınırlıdır. Şavşat’ın kuzeyinde yeralan bu dağın eteklerinden Gürcistan’a ait sınır karakolları ve gözetleme kuleleri görünmekte. Dört bir yanı göllerle kaplıdır. Dağcılık sporuna oldukça uygun bir dağ olan Arsiyan’ın dağcılara sunduğu bir güzelliği de tırmanış boyu çiçek tarlaları ve uçsuz bucaksız çimenleri adımlayarak çıkılan zirve rotasıdır. Yükseldikçe ayrı bir doğal güzellikle karşılaşılan dağdan Şavşat’ın denizi andıran ormanları nefis manzaralar sunuyor. Zirvenin hemen altındaki düzlüğe çıkıldığında manzaraya yeni göllerle birlikte kar ve bulutlar da eklenir. Sınır bölgesi olduğu için Arsiyan yaylasına giriş ve çıkışlar Arsiyanda yer alan ASkeri birlik tarafından denetlenmektedir. Yayla çıkış mevsimlerinde bölgeye giriş çıkış yapacakların isimleri Askeri makamlara bildirilmektedir. Bu bildirime ilişkin bir tezkere düzenlenmekte ve aile reislerine verilmektedir. Ancak son zamanlarda artan turistik ziyaretler nedeniyle, geçici olarak giriş çıkış izni verilmektedir. Ancak bu husus bir izin olarak adlandırılmadığı için vatandaşlarca rutin kimlik kontrolü olarak adlandırılmaktadır.
Avşek Dağı

2730 m. Çoruh Nehri'nin güneyinde yer alan dağlardan birisidir.
Boylu Dağı

Boylu (Nakırel) Dağı, Yusufeli ilçesinde, Boyalı köyünün 3 km batısında yer alan bir dağdır. En yüksek noktası 2.600 m.
Büyükdağ

2239 m. Çoruh Nehri'nin kuzeyinde, Yusufeli ilçe merkezi-Çıralı köyü-Sebzeciler köyü arasında yer alan bir dağ.
Cin Dağı

Sahara Dağı’nın devamı sayılan Cin Dağı, Şavşat’ın Pınarlı-Meşeli köyleri ile Ardahan’ın Posof-Hanak ilçeleri arasında sınır oluşturacak biçimde uzanır. En yüksek yeri Karakaçrak Tepesi’dir (3073 m). Çevre köyler tarafından yazın yayla olarak kullanılır. Mansurat ve Sarbiyela Geçitleri yaz aylarında köyler arasında ulaşımı sağlar. Kışın yollar kardan kapanır ve bağlantı kesilir. Sahara Tabiatı Koruma Parkı’nın yakınlarında yer alan Cin Dağı, dağcılara kolay ve keyifli bir tırmanış, mutheşem parkur ve manzaralar sunar. Zirvesinden Yalnızçam Dağları ve Ardahan köylerini seyretmek mümkündür.
Cabrasan

Yusufeli Günyayla köyünde bir dağ adı.
Demirdağ
Yusufeli ilçesinin batısında yer alan bir dağ. En yüksek noktası 3.515 m.
Deve Dağı
3202 m. Yusufeli ilçesi ile Erzurum'un İspir ilçesi arasında yer alan, il sınırı oluşturan bir dağ.

Dibdiba dağı 

Karçal dağlarının zirvelerindendir. 3170 m yükseklikteki tepe Ortaköy (Berta)
kuzeyindedir.

Doğu Karadeniz Dağları


Doğu Karadeniz Dağları, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin kıyı ve iç kesimlerinde yer alan dağların genel adıdır. Bu dağlar Çoruh ve Kelkit depresyonlarıyla kıyı ve iç sıralar olmak üzere ikiye ayrılır. Kıyı sıraları giderek alçalıp Gürcistan sınırına kadar uzanır. Bu dağların doğu kesimine Rize Dağları adı verilir. Rize Dağları'nın en yüksek noktası Kaçkar Dağı’dır. Bu dağlarda buzul sırtları ve buzullaşma izleri yaygındır. Batıya doğru Soğanlı ve Zigana Dağlarıyla devam eden sıradağlara Giresun Sıradağları adı verilir.
Bu kesimde en yüksek dağ, Karadağ ve Karagöl Dağı’dır. İç kısımda sıralanan sıradağlar, kıyı dağlarına kabaca bir yay çizerek sıralanır. Doğudan batıya doğru, Yalnızçam, Mescit, Kop, Otlukbeli ve Köse Dağları uzanır.
Doğu Karadeniz Dağları, kıyı ve iç kesimleri birbirinden ayırır; bu kesimler farklı bir iklime ve bitki örtüsüne sahiptir. Kıyı sıradağlarında iklim daha ılıman ve bitki örtüsü geniş ormanlık alanlardan oluşur. İç kesimde bulunan sıradağlar daha sert karasal iklimin etkisi altındadır ve ormanlık alanlar kıyı kesimine oranla daha az yer kaplar.
r
Gül Dağı

Kükürt Dağı'nın kuzeyindedir. En yüksek noktası Boğatepe'dir (3.131 m)
Güngörmez Dağı


Yusufeli ilçesinde, Barhal Çayı’nın güneyinde ve Kaçkar Dağları Milli Parkı’nın sınırında yer alan volkanik bir dağdır. Güngörmez Dağı’nın üç ana zirvesi vardır: Eğerli Tepe (3.223 m), Sürk Tepe (3.384 m) ve Direkli Tepe (3.523 m). Dağın derin vadilerinde birçok buzul gölü bulunur. Bu buzul gölleri Kartal Gölü, Yeşil Göller, Şaşkanalı Göl, Savkaz Gölü, Karagöl, Ortası Kuru Göl, Küçük Göl ve Büyük Göl adlarıyla anılır.
Güngörmez Dağı, adını eteğinde bulunan ve sadece güneş battıktan sonra akan Güngörmez Suyu’ndan alır. Direkli Tepe ile Sürk Tepe arasında kalan Peterek (Çevreli) Suyu’na yakın bir yerde bulunan Güngörmez Suyu’nun kaynağı, gölgede kaldığı için çok zor erir. Bu yüzden de pınar ancak güneş battıktan sonra su akacak hale gelir. Sabaha karşı donarak akmayan pınar, böylece, eteklerinde bulunduğu dağa da adını vermiştir.
bibl: Özcan Yüksek-Yıldırım Güngör; Güngörmez: Dağı Aramak, Atlas, 191, Şubat 2009.

Karadağ

2399 m. Yusufeli ilçe merkezinin güneyinde yer alan bir dağ.
Kargıyel Dağı

Kargıyel / Karguyel Dağı (2790 m), Yusufeli Demirkent-İşhan köyleri arasında bulunan bir dağ.

Divanü Lûgat-it-Türk: karguy : Dağ doruklarına veya yüksek yerlere minare şeklinde yapılan yüksekçe yapılar olup, düşmanın gelmesini haber vererek, halkın hazırlanmalarını sağlamak ve eşyalarını almaları için üzerlerinde ateş yakılan kule (III, 241).
Bu dağa da tepelerinde bulunan Karguy adı verilen bu kulelerden dolayı Kagıyel/Karguy-el adı verilmiştir. Küçük bir kale görünümünde olup, birbirlerini görebilecek biçimde inşa edilmiş olan bu tür gözetleme, haber iletme kulelerine dağlık bir coğrafyaya sahip olan Yusufeli’nin her tarafında bolca rastlanır. Özellikle Çoruh Vadisi boyunca sıralanmış olan bu kuleler hemen dikkat çekerler.


Karçal Dağları


Karçal (ya da Karçhal) Dağları, Doğu Karadeniz Dağları’nın doğu ucunda, Gürcistan sınırına yakın küçük bir dağ silsilesidir, Borçka'nın doğusunda yer alır. En yüksek noktası 3.428 m'dir. Kaçkar Dağı'ndan (3.932 m) sonra, ilin en yüksek ikinci dağıdır. Karçal Dağları’nın en önemli zirvesi Karçal Dağı (3.428 m), aynı zamanda Karadeniz Bölgesi’ndeki en yüksek zirvelerden biridir. Diğer önemli zirveler arasında Ziyaret Tepesi (3.200 m), Sildirizi (2.415 m), Fındık (2.070 m), Tavgele (2.579 m), Gorgit (2.000 m) ve Beyazsu platoları (2.000-2.200 m) sayılabilir.
Karçal Dağları’nın yüksek kesimleri büyük ölçüde Tersiyer ya da Kuvaterner bazalt/dolerit kayalardan oluşmuştur. Daha alçak kesimlerde ise çoğunlukla üst kretase volkanik kayalar bulunur. Dağların yüksek kesimlerinde genellikle yazları serin ve yağışlı, kışları soğuk ve kar yağışı bol bir okyanus iklimi hakimdir. Yılda 1.800 mm’den fazla yağış ve ortalama % 82 nem oranıyla Karçal Dağları'nın kuzey yamaçları, Türkiye’nin en yağışlı ve en nemli alanlarından biridir. Karçal Dağları, yaşlı ve gür ormanları, zengin bitki örtüsü ve florası nedeniyle Türkiye'nin önemli alanlarındandır, Önemli Bitki Alanı ve Önemli Orman Alanı sahalarını barındırır.

Kaçkar Dağı


Artvin, Rize ve Erzurum illeri sınırlarının birleştiği noktadadır. En yüksek tepesi 3.932 m'dir. Bu tepe, aynı zamanda Artvin'in en yüksek doruğudur. Doğu yamaçları Çoruh Vadisine dik olarak uzanır. Dağın yapısında volkanik aratabakalı katmanlar; bu katmanların arasında da billur kayaçlar bulunur. En yüksek kesiminde, kuzeye doğru dil biçiminde uzanan üç kısa vadi buzulu vardır. Bunlardan en uzun olanının boyu 1.500 m'yi biraz aşar. Buzul, 2.850 m’ye kadar iner. Toplam alanı 1.5 km2'nin biraz üzerindedir. Karadeniz kıyı dağları üzerindeki en büyük buzuldur.
bibl: Yurt Ansiklopedisi, “Artvin” maddesi.

Sahara Dağı

Yalnızçam Dağları silsilesi içerisinde yer alan bir dağ. En yüksek noktası 2799 m. Şavşat-Ardahan karayolu bu dağdan geçer. Her yıl Temmuz ayında düzenlenen geleneksel Sahara Pancarcı Festivali, bu dağın eteklerinde bulunan Kocabey köyü Kışlalar mevkiinde yapılır.

Sapacık
Şavşat-Akdamla köyüne ait yayla. Rakım 2142 m. Alanı yaklaşık 20 hektar. Gürcistan sınırında, ormanlık bir alandır.
Tesin Dağı

2314 m. Çoruh Nehri'nin güneyinde yer alan dağlardan birisi.
Tozan Dağı

2700 m. Eski adı Habaracel. Yusufeli Günyayla köyünün 6 km kuzeyinde yer alan bir dağ.

Velisor Dağı
3000 m. Yusufeli Balalan köyünün batısında yer alan bir dağ.

Yalnızçam Dağları

Yalnızçam Dağları, Anadolu'nun kuzeydoğusunda, Ardahan, Artvin ve Erzurum illeri arasındaki yüksek sıradağlardır. Bir tarafı Doğu Karadeniz, diğer tarafı Doğu Anadolu Bölgesi'ne bakar. Artvin'in doğusunda, Ardahan'ın kuzey (Posof, Hanak, Damal) ve kuzeybatısında, Erzurum'un Olur ilçesinin kuzeyinde yer alır.
Yüksekliği 3.050 m'yi bulan Yalnızçam Dağları silsilesi, Kuzeydoğu Anadolu'nun kıyı kesimiyle iç bölgeleri ayıran sınırda yer alması nedeniyle, bitki coğrafyası ve buna bağlı olarak da iklim ve bitki örtüsü çeşitliliği bakımından önemlidir. Bitki örtüsü, geniş ve nemli Picea orientalis (Doğu ladini) ormanı, zengin bitki türleri içeren dağ çayırlan, subalpin çalı ve açık alpin mera topluluklarından oluşur. Alanda çoğu Türkiye'nin başka yerinde yetişmeyen yaklaşık 80 nadir takson bulunur.

Ziyaret Dağı

2752 m. Yusufeli'nin Çamlıca-Esendal-Öğdem-Tarakçılar köyleri arasında yer alan bir dağ.