OSMANLI'DA İLK KADIN HAREKETİ...

''Nuriye Ulviye Civelek

Ulviye Mevlan 1925 yılında Ali Civelek ile evlendi. Bunda sonraki yaşamında Ulviye Civelek ve Nuriye Ulviye Civelek adını kullandı. Hatay, Kırıkhan'da anısına açılmış olan Nuriye Ulviye Civelek Halk Kütüphanesi de bu adla anılmaktadır.''

KAYNAK









Hatay’ın Kırıkhan İlçesinde düzenlenen, İstanbul Üniversitesi Öğretim üyelerinden Doc. Dr. Serpil Çakır’ın Osmanlı’da ilk kadın hareketinin temsilcisi “Ulviye Nuriye Civelek” konulu konferansı ilgi gördü.

 Kırıkhan Meslek Yüksek Okulu, Eğitim Gönüllüleri Derneği, Üniversiteliler Birliği ile Hatay Kültür Keşif Dergisi’nin ortaklaşa düzenledikleri Konferans’a Mustafa Kemal Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şerefettin Canda da dinleyici olarak katıldı. Çok sayıda bayanın izlediği Konferans’ta konuşan Kırıkhan Eğitim Gönüllüleri Derneği adına Gülen Yavuz dernek çalışmaları ve katkı verdikleri öğrenci aileleri ile öğrencilerin başarı durumlarını açıkladı.

1893 tarihinde Gönen’de doğan Ulviye Nuriye Civelek’in çiftçi Hacı Mahmut Yediç’in kızı olduğunu belirterek Doç. Dr. Serpil Çakır Ulviye Nuriye Civelek’in Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlayarak, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarındaki dergi çalışmalarını ve Hatay Kırıkhan’daki hayatının son dönemi anlattı.

Doç. Dr. Çakır Ulviye Nuriye Civelek’in Yıldız sarayında gördüğü özel eğitim sonrası genç yaşta Sultan Abdulhamit Han’ın kendisinden oldukça yaşlı sütkardeşi Hulusi Beyle ile bir evlilik yaptığını, daha sonraki yıllarda gazeteci olan Rıfat Mevlan ile ikinci evliliğini yaptığını ifade etti. Doç. Dr. Çakır, 1927 yılında bu eşinden de boşandığını ve Antakyalı Ali Muharrem Civelek, İstanbul Tıp Fakültesi’ne okumak için giden Ulviye Nuriye Civelek’in Sultanahmet’te pansiyon, öğrenci evi türü Ulviye Mevlan hanıma ait bir pansiyona yerleştikten sonra Burada Ulviye Nuriye hanım 1931 yılında yeniden evlendiğini kaydetti.

Dr. Ali Muharrem Civelek’in (1904 – 1985) yıllar sonra Hatay Kırıkhan ilçesine gelerek burada doktorluk yaptığını, Ulviye hanımın soylu davranışları, yardımseverliği, insanlara olan sevgisi, eğitime verdiği değer nedeniyle burada çok sevilip ve adeta el üstünde tutulduğun aktaran Doç. Dr. Çakır “Uzun süren rahatsızlığı sonucu İstanbul’da tedavi gördüğü 1964 yılında vefat eder. Kendisini çok seven ve değer veren Dr. Ali Muharrem Civelek Antakya Asri mezarlığında adına yaptığı mermer çeşme, mermer kitabe ile, onun Türk toplumuna verdiği katkıları belirtir. Ortodoks kilisesi bahçesindeki bir binayı alarak restore ettirir ve kütüphane kurulması şartıyla bağışlar. 1970 yılında Kırıkhan Nuriye Ulviye Civelek Halk Kütüphanesi hizmete başlar. Bugün yaklaşık 14 bin kitabı, internet ağı ile Kırıkhanlı gençlerin ve özellikle öğrencilerin en önemli bilgi ve kültür kaynağı olarak hizmetini sürdürüyor” dedi.

OSMANLI DÖNEMİNDE İLK KADIN HAREKETCİSİ

Ulviye Nuriye Civelek; Osmanlı dönemindeki ilk kadın hareketini başlatarak bu uğurda mücadele verdiğine dikkat çeken Çakır, “Kadınlar Dünyası isimli bir dergi çıkartarak 1923 yılına kadar sadece kadınlara yönelik çalışmalar yapar. Kurucu üyesi olduğu Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-u Nisvan Cemiyetini elli arkadaşıyla kurar. Kadınların eğitimi, işe girmesi, çalışması, ve kısaca kadın hakları olarak tanımlayacağımız 1934 yılında seçme ve seçilme hakkının tanındığı yıla kadar mücadele eden bir bilgi ve kültüre sahiptir. Eylemcidir. Kadınların eğitilmesinin önemini bilir. Onların bilinçlenmesine ve erkeklerle eşit haklara sahip olmasına çalışır. Sadece Osmanlı Kadın hareketi içinde değil, Kırıkhan’ın sosyal ve kültürel tarihine de olumlu katkı veren Ulviye Nuriye Civelek hanımın çocuğu yoktur” diye konuştu.

CUMHURİYETİN KAZANIMLARI

MKÜ Rektörü Prof. Dr. Şerefettin Canda ise kadınların Türk toplum hayatında ne kadar önemli olduğunu, bugün bilim alanında söz sahibi olan kadınların sayısının erkeklerden fazla olmasının Cumhuriyetin kazanımlarının bir sonucu olduğuna vurgu yaptı.

Atatürk’ün kurduğu Cumhuriyeti, daha üst düzeylere ve dünya ligindeki büyük devletler konumuna yükseltmek için çalışmak zorunda olunduğunu belirten Rektör Canda şunları söyledi: “Ulviye Nuriye Civelek hanım’ın bağışladığı ve ismini verdiği kütüphanelerin, okulların, üniversitelerin sayısını artırmak, Kırıkhan Eğitim Gönüllüsü kadınların yaptığı alkışlanacak ve örnek gösterilecek çalışmaları daha da geliştirmek durumundayız. Biz üniversite olarak önümüze yeni hedefler koyduk ve öğrenci sayımızı 20 binlere çıkartmak çabasıyla hepinizi selamlıyor, üniversitemizle halkın birlikte daha yeni ufuklara uzanacağına inanarak sizlerin desteğini bekliyor, her şartta sizlerin olumlu çalışmalarınıza da destek olacağımızı ifade etmek istiyorum.”