Noel’de evler neden çobanpüskülüyle süslenir?

ÇOBANPÜSKÜLÜ

Noel’de evler neden çobanpüskülüyle süslenir?
Trevor Dines
BBC Earth

Noel ve yılbaşı döneminde Avrupa’da çobanpüskülü yaygın kullanılan süs bitkilerinden biridir.
Yeşil dikenli yaprakları, kış boyunca canlı kalan yuvarlak kırmızı meyveleri ile bu bitki Hristiyanlık öncesinde eril gücün sembolü olarak kullanılıyordu. Ayrıca cadılara ve cinlere karşı tılsım olarak işlev gören bitkinin dalları kış boyunca evlerde tutuluyordu.
Hristiyanlığın ortaya çıkmasıyla bitkinin bu iki özelliği birleştirildi. Artık çobanpüskülünün dikenli yaprakları İsa’nın başına geçirilen dikenli tacı, kırmızı meyveleri ise onun kanını temsil ediyordu. Noel dönemlerinde bu bitki dalları artık İsa’yı temsilen evlere sokulsa da eski batıl inançlar da hala varlığını sürdürüyor.
Benim çocukluğum da bu inançların etkisi altında geçti. Babam Noel akşamları en iyi çobanpüskülü çalılarından birkaç dal toplar, sonra her odaya bir tane yerleştirirdik.
Image copyrightGetty
12 gün sonra bu dallar toplanır, ama asla ateşte yakılmaz, dışarıda bir yere atılırdı. Muhtemelen kötü ruhları yeniden evde yaymamak için.
Çobanpüskülü çalıları tek cinsiyetli olur, yani bir çalı tümüyle erkek ya da dişidir. İyi meyve vermesi için her iki cinsten ağacın birbirine yakın olması gerekir.
Ancak erkek gücünün sembolü olan bu bitkide meyveyi veren dişi çalılardır. Oysa bahçelerimizdeki türlerine tam tersi adlar verilmiştir. Altın Kral türü dişi, Altın Kraliçe adı verilen türü ise erkektir.
Ayrıca çobanpüskülü çalısının dallarını kesip kötü ruhları kovması için evlerimize getirsek de bu ağaçların kesilmemesi yönünde batıl bir inanç vardır.

Bu inanç bugün bile güçlüdür. Ormanda çalışan işçiler çobanpüskülü çalılarını kesmek istemez. Aksi halde yıllar sonra yaşayacakları kötü bir olayı bile ona bağlayacaklardır.
Çiftlik sahipleri bile aynı inançla bu çalıları kesmez, büyük ağaçlara dönüşmesine izin verir. Böylece cadılar buralarda kolay hareket edemez hale gelecektir.
Çobanpüskülünün meyveleri kış boyunca kuşlara besin kaynağı olur. Ancak çoğu zaman don sonrası ilisin adlı acı alkaloit seviyesi düşüp meyveler yumuşadıktan sonra.
Bazı kuş türleri bu çalıları üzerinde kendi egemenlik alanlarını belirleyerek kış süresince kimseyi oraya yaklaştırmaz.
Çobanpüskülünün yaprakları sert olduğu için böceklere yem olmaz. Bu bitkiyi besin kaynağı olarak kullanan 28 canlının bulunduğu belirtiliyor.
*

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Earth sayfasında okuyabilirsiniz.